Karagöz-Hacivat Oyununun Arkasında Gizlenen Hakikat Bilgisi

Karagöz -Hacivat Oyunu kaos ve zıtlıkların iletişim yoluyla nasıl birlik ve bütünlüğe dönüştüğünü anlatırken bir çok sırrı içinde barındırır. Başrollerinde Karagöz ve Hacivat'ın olduğu bu gölge oyunu zerreden kürreye tavaf halinde olan kâinatın bir timsalidir. Orhan Bey'in sırlı şeyhi Şeyh Küşteri'nin Hakikat bilgisini büyük bir ustalıkla aktardığı Gölge Oyunu "Off, Hay, Hak"ile başlar ki "Hay" boğaz çakrasını açan esma, "Hak" kalp çakrasını açan esmadır. Kalpten dile olan yol sırlı bir şekilde aktarılır. 

Şeyh Küşteri kül ve zeytinyağını karıştırarak bir ateş yakar ve karanlığı aydınlatır, bu esnada "Off, Hay, Hak " sesi yankılanır ve gölgenin beyaz perdedeki oyunu başlar. Gölgeli hakikatin ak perdeye düştüğü bu oyunla Hakikat bilgisi anlayana açılır. "Görenedir görene, köre nedir, köre ne?" 

Güçlü bir mizahın arkasında Hakikatin gizlendiği Gölge Oyunu sözle başlar ve insan gölge olarak ortaya çıkar. Alemin temsili olan bu perde; insana ışık söndüğünde geriye sadece cansız bir perdenin kalacağını aktarır. Oyun bittiğinde gölgeler gittiğine göre dünya, delili yaşamak olan bir ibret perdesidir. İnsan ışığın kaynağını bilmediği için bu gölgeler dünyasını gerçek zannederek burada avunur. Hakikat sırrının anahtarı kalptedir ve kalpten dile giden bir yol vardır.

"karagoz.net" adresinden aldığım bir perde gazeli ve açıklaması: 

Off hay hak

Nakş-i sun’un remz eder hüsnünde rü’yet perdesi

Hâce-i hükm-i ezeldendir hakikat perdesi

Sîreti sûrette mümkündür temâşa eylemek

Hâil olmaz ayn-i irfâna basiret perdesi

Her neye imân ile baksan olur iş âşikar

Kılmış istilâ cihâna hâb-i gaflet perdesi

Bu hâyal-i âlemi gözden geçirmektir hüner

Nice kâra gözleri mahv etti sûret perdesi

Şem-i aşka yandırıp tasvir-i cismindir geçen

Âdemi âmed-şüd etmekte azîmet perdesi

Hangi zılla iltica etsen fenâ bulmaz acep

Oynatan üstâdı gör kurmuş muhabbet perde si

Dergeh-i Âl-i abâda müstakim ol Kemterî

Gösterir vahdet elin kalktıkça kesret perdesi

Açıklaması:

Görünen perdedeki güzellikler (Tanrının) yarattığı şekillerin sembolüdür

Hakikat perdesi tanrının ezelî hükmünden başka bir şey değildir

Dış görünüşte iç anlamı görme olanağı vardır, dış görünüş kalp gözüyle seyredenlerin gerçeği görmesine engel olmaz

Gaflet uykusu perdesi dünyayı kaplamış fakat her neye iman ile (kalp gözü ile) baksan her şey aşikar olur

Marifet bir hayalden başka bir şey olmayan dünyayı gözden geçirmektir

Bu gaflet uykusu (dış görünüşe aldanma cahilliği) nice kara gözleri mahvetti

Aşk mumuyla yanıp geçen tasvir senin vücudundur (perde arkasında yanan mumun görünür kıldığı tasvirler aslında seni temsil eder), bu perde (dünya) insanın bir süreliğine gelip geçtiğini temsil eder

Hangi cisme sığınsan yok olmaz ki, sen asıl bu muhabbet perdesini kurup oynatan üstadı görmeye çalış (Her şeyin arkasındaki yaratıcıyı görmeye çalış)

Ey Kemterî (perde gazelini yazan kişinin mahlası), Muhammed soyunun dergâhında doğru ol, çokluk perdesi ortadan kalkınca birlik (vahdet-i vücud- tek varlık,tanrı) görünür. (karagoz.net)